Wanda Ya Rubuta: Cameron Morin, ENS de Lyon
Samuwar harshe a cikin yara na ɗaya daga cikin abubuwan da ke da ban sha'awa a nau'in ɗan adam, na kuma ɗaya daga cikin matsalolin da ke da wuyar gaske a fannin ilimin harshe da ilimin tunani. Wadanne matakai ne ke baiwa yaro damar ƙwarewa da harshensa na asali a cikin ƴan shekaru kaɗan, da kuma matakin cancantar da manyan koyan yare na biyu ba za su taɓa daidaituwa ba?
Nesa ga zama batun yarjejeniya, wannan batu a haƙiƙa ya raba tsakanin al'ummomin bincike a cikin waɗannan fagagen: karni na 20 ya kasance alama ce ta ra'ayin Noam Chomsky mai tasiri cewa samun yare na iya samo asali daga ilimin nahawu na duniya da na asali a cikin ɗan adam, hakan yana bambanta su daga sauran nau'in dabbobi.
Da Menene duk yaruka suka haɗu?
Idan yana da ban sha'awa sosai cewa jariri zai iya ko da harshe ɗaya kawai, to ta yaya za mu bayyana cewa zai iya ci gaba da koyon biyu, uku ko fiye da haka?
Rabin mutanen duniya suna da harsuna biyu ne
Wannan tambayar tana hasashen cewa batun harsuna biyu ko harsuna da yawa ba su da yawa a cikin al'ummomin ɗan adam ya watsu, kuma hakan bai zamo ka'ida ba. Duk da haka, ba wai kawai masana sun yi kiyasin cewa kusan rabin al'ummar duniya masu harsuna biyu ne ba, har ma da cewa a zahiri yaren harsuna da yawa ya fi yaɗuwa dama da yare guda ɗaya. Dubi wasu ƙasashe mafi yawan jama'a a duniya, kamar Indiya da China.
Don haka ba abin mamaki bane cewa yaro na iya samun harsunan asali da yawa sama da daya. Wannan wani abu ne da ya kamata a karfafa shi, kada a hana yaɗuwar shi a dauke abunda kamar yake kawo cikas ga ci gaban yaro ko haɗin kai na al'adu da zamantakewa. Masu bincike da yawa sun ba da haske game da fa'idodin fahimi da zamantakewa da yawa na harsuna biyu a tsawon rayuwa. Waɗannan fa'idoji sun haɗa da samun mafi kyawun ƙwaƙwalwar ajiya, samuwat cututtukan neurodegenerative daga baya, ko mafi kyawun daidaitawa ga mahallin zamantakewa daban-daban.
Amfanin kwakwalwar mai harshe biyu.
A binda ke bayyane shine jigon ilimin harsuna biyu a cikin yara yana da alama ya na samuwa ne a cikin sahun gabaɗayan ƙwarewar fahami a cikin ɗan adam a kowane zamani (kamar kwatanci, abstraction da ƙwaƙwalwar encyclopaedic), na biyu kuma a cikin ƙaƙƙarfan ƙwaƙwalwa na yaro, musamman tsakanin shekarun 0 da 3 da 3.
Tun daga haihuwa, yaro yana iya riƙewa da kuma rarraba abubuwan motsa jiki na harshe waɗanda ke da wadatar bayanai game da lafuzzansu, tsarinsu da ma'anarsu, da kuma yanayin iyali da zamantakewar da ake amfani da su. Dangane da wannan bayanin, yaro zai iya fahimtar cewa saitin gine-ginen harshe ɗaya ya bambanta da wani ta fuskar al'ada na harsuna biyu (misali, Farisanci da Hausa), musamman bayan shekara ta farko.
Ta haka ne suke samun wata fasaha da aka fi sani da “code-switching”, ta yadda za su iya canjawa cikin sauƙi daga wannan harshe zuwa wani, misali dangane da wanda suke magana da su, wani lokacin kuma a cikin jumla guda (code-mixing).
Bawa Yaro lokaci
Tabbas, don kawai harshe biyu yana da sauƙi ga yaro ba yana nufin cewa haɓakar yarensu ya kasance daidai da na mai harshe ɗaya ba. Ko da yara suna koyon harsuna biyu a lokaci guda ko kuma sun fara koyon yare na biyu kafin su kai shekaru uku, to kwarewar nahawu guda biyu tana samuwa ne a ƙwararrun mahallin zamantakewa kuma ana daukar sa a matsayin mai wakiltar ƙarin fahami mai nauyi. Ba sabon abu ba ne yaro mai harsuna biyu ya ɗauki ɗan lokaci fiye da yaro mai harshe ɗaya don cikakken koyon yaren da suke da shi. Wannan ƙananan bambance-bambancen - wanda wani lokaci yana bayyana kansa a cikin nau'i na harshe "gauraye" - da sauri Sannan ya ɓace yayin da yaron ya girma.
Domin a kara jagoranta da nusar da yara da kuma sauƙaƙa samun yare biyu, ana iya amfani da tsarin “mutum ɗaya, harshe ɗaya” na iyaye sau da yawa. Alal misali, idan ɗaya iyaye suna magana da Hausa da yawa ga yaron yayin da ɗayan yana amfani da Farisanci, jaririn zai iya bambanta tsakanin tsarin harshe biyu da sauri kuma ya tara su a cikin hulɗa da wasu mutane, a cikin misalinmu na Yaren Farisanci Da Hausa.
Bugu da ƙari, daidaita yawan amfani da harsunan biyu a gida zai ba yaron damar samun nasarar shigar da su don amfani akai-akai a cikin shekaru masu zuwa. Don haka idan kun kasance ma'aurata masu magana da harsuna biyu kuma kuna so ku ba da su ga yaranku su koya, akwai wasu hanyoyi da za ku iya bi, amma ba buƙatar ku damu da yawa: kawai ku yi magana da harsunan biyu akai-akai don Yaronku, shi kuma zai kula da sauran abubuwan da suka dace.
An fara buga wannan Makalar da yaran asalinta a cikin Faransanci